T4, 12 / 2019 5:05 chiều | hanhvinhlong

Việc quản lý tốt doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh là yếu tố quan trọng góp phần tăng cường năng lực cạnh tranh, đảm bảo sự an toàn cũng như khả năng đạt hiệu quả cao khi ban hành các quyết định kinh doanh đưa doanh nghiệp phát triển. Tư vấn Blue xin được giới thiệu Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp.

Hình minh họa

Các nhân tố ảnh hưởng đến kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh

Có nhiều nhân tố ảnh hưởng đến kế toán nói chung và kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp (DN) nói riêng. Trong đó, có thể kể đến các nhân tố tiêu biểu sau:

– Các quy phạm pháp lý cần tuân thủ: Các DN tham gia vào hoạt động của nền kinh tế, dù kinh doanh trong bất kỳ lĩnh vực nào, thuộc bất kỳ ngành nghề nào cũng phải tuân theo các quy định pháp luật hiện hành. Các quy phạm pháp lý (Luật Kế toán, chế độ kế toán và các văn bản hướng dẫn cụ thể) có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của DN nói chung và công tác kế toán tại DN nói riêng. Do vậy, khi thực hiện công tác kế toán, các phần liên quan đến kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh đều phải tuân thủ các quy phạm này.

Chính sách thuế cũng là một nhân tố ảnh hưởng quan trọng đến công tác kế toán DN nói chung và kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh nói riêng. Ngoài ra, hệ thống pháp luật có liên quan đến kế toán trong DN như Luật Doanh nghiệp, Luật Kế toán… đều có những ảnh hưởng nhất định đến công tác kế toán trong các DN.

– Đặc điểm của từng ngành nghề kinh doanh: Mỗi ngành, nghề kinh doanh đều có những điểm đặc trưng riêng biệt và có những ảnh hưởng nhất định tới công tác kế toán. Cùng tuân thủ những quy định chung của pháp luật, tuy nhiên, với đặc điểm sản xuất kinh doanh khác nhau, các DN sẽ tự lựa chọn các phương pháp kế toán khác nhau cho phù hợp với đặc thù của DN mình. Ví dụ kế toán có hai phương pháp để theo dõi hàng tồn kho là phương pháp kê khai thường xuyên và kiểm kê định kỳ. Với những DN có số lượng, chủng loại hàng tồn kho vừa phải, có thể áp dụng phương pháp kiểm kê định kỳ để giảm thiểu thời gian cũng như chi phí cho công tác theo dõi hàng tồn kho. Tuy nhiên, với những DN có số lượng, chủng loại hàng hóa lớn, cần theo dõi chi tiết từng loại hàng hóa để thông tin cung cấp kịp thời và đảm bảo độ chính xác cao, tránh những sai sót có thể xảy ra… nên áp dụng phương pháp kê khai thường xuyên.

– Các nhân tố khác: Việc lựa chọn phương pháp kế toán còn phụ thuộc rất nhiều vào những nhân tố khác như trình độ của kế toán viên cũng như yêu cầu quản lý của ban giám đốc hay điều kiện cơ sở vật chất, kỹ thuật… Tất cả các yếu tố này đều tác động không nhỏ tới công tác kế toán. Ví dụ, trong thời kỳ kinh tế lạm phát, để giảm thiểu rủi ro tài chính cho DN, các nhà quản lý yêu cầu kế toán phải lựa chọn các phương pháp kế toán phù hợp với chuẩn mực, chế độ kế toán, đồng thời phải phù hợp với đặc điểm kinh doanh của DN. Khi đó, kế toán viên phải cân nhắc lựa chọn phương pháp xuất kho, phương pháp khấu hao tài sản cố định phù hợp để có thể đáp ứng yêu cầu và phù hợp với bối cảnh.

Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh theo chuẩn mực kế toán quốc tế

Kế toán doanh thu theo chuẩn mực kế toán quốc tế

Theo chuẩn mực kế toán quốc tế số 18 – Doanh thu (IAS 18): “Doanh thu là luồng thu gộp các lợi ích kinh tế trong kỳ, phát sinh trong quá trình hoạt động thông thường, làm tăng nguồn vốn chủ sở hữu, chứ không phải phần đóng góp của những người tham gia góp vốn cổ phần. Doanh thu loại trừ những khoản thu cho bên thứ ba ví dụ như thuế giá trị gia tăng”. Doanh thu được phân biệt với các loại thu nhập khác (Thu nhập bao gồm cả doanh thu và các khoản lợi nhuận thu được).

IAS 18 quy định doanh thu cần được tính toán theo giá trị thực tế của khoản tiền nhận được. Doanh thu bán hàng được ghi nhận khi những rủi ro và lợi ích quan trọng gắn liền với quyền sở hữu hàng hóa được chuyển sang cho người mua; DN không tiếp tục tham gia quản lý quyền sở hữu cũng như không kiểm soát hàng bán ra; Giá trị doanh thu có thể được tính toán một cách đáng tin cậy; DN có khả năng là sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng; Chi phí liên quan đến giao dịch được tính toán một cách đáng tin cậy.

Nội dung của chuẩn mực kế toán quốc tế và chuẩn mực kế toán Việt Nam về doanh thu và thu nhập tuy có nhiều điểm tương đồng nhưng cũng có những điểm khác biệt trong việc ghi nhận doanh thu, cụ thể như: Theo IAS 18 – Doanh thu không đề cập đến nội dung thu nhập khác, còn theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam VAS 14 về doanh thu và thu nhập khác thì có quy định về thu nhập khác với từng khoản mục cụ thể.

Kế toán chi phí theo chuẩn mực kế toán quốc tế

Theo chuẩn mực kế toán quốc tế IAS 1 thì chi phí là khoản làm giảm lợi ích kinh tế dưới dạng luồng chi hoặc giảm giá trị tài sản, hoặc phát sinh nợ dẫn tới giảm vốn chủ sở hữu (không phải các khoản giảm do phân chia cho các chủ sở hữu). Có thể thấy, một số điểm khác biệt trong ghi nhận chi phí giữa Chuẩn mực Kế toán Việt Nam và quốc tế như sau:

– Theo IAS 38, chi phí đào tạo, nghiên cứu, quảng cáo, chuẩn bị, tái phân bổ được ghi nhận là chi phí trong kỳ. Còn theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam VAS 04 thì các loại chi phí này được coi là chi phí trả trước và được khấu hao trong thời gian 3 năm, nếu chi phí trên đem lại những lợi ích kinh tế tương lai.

– Theo IAS 21 – chi phí đi vay, có thể bao gồm chênh lệch tỷ giá phát sinh từ các khoản vay bằng ngoại tệ trong trường hợp các chênh lệch này được coi như là một điều chỉnh chi phí lãi vay. Phần thặng dư giữa giá trị ghi sổ của tài sản dở dang và giá trị có thể thu hồi được khi giá trị hoặc chi phí ước tính sau cùng của tài sản lớn hơn giá trị có thể thu hồi của giá trị thuần có thể thực hiện được, giá trị còn lại được ghi giảm (xóa sổ) theo các yêu cầu của IAS khác. Tuy nhiên, chuẩn mực kế toán Việt Nam VAS 16 – chi phí đi vay thì không đề cập đề vấn đề này.

– Theo IAS 16, “máy móc, thiết bị, nhà xưởng”, chi phí sửa chữa lớn tài sản cố định được hạch toán vào chi phí. Còn theo chuẩn mực kế toán Việt Nam VAS 03 “tài sản cố định hữu hình” thì chi phí sữa chữa lớn tài sản cố định sẽ được hạch toán vào tài khoản trả trước dài hạn và phân bổ trong vài năm.

Kế toán kết quả kinh doanh theo chuẩn mực kế toán quốc tế

Theo chuẩn mực kế toán quốc tế IAS 08– “Lãi lỗ thuần trong kỳ, các lỗi cơ bản và thay đổi chính sách kế toán”, kết quả hoạt động thông thường là kết quả những DN được tiến hành với tư cách là một phần hoạt động kinh doanh của mình và cả những hoạt động liên quan mà DN tham gia. Những kết quả này được tính vào lợi nhuận trước thuế. Các khoản bất thường là các khoản thu nhập hoặc chi phí phát sinh từ các sự kiện hoặc giao dịch khác biệt rõ ràng với những hoạt động thông thường của DN và vì vậy các hoạt động này không được coi là phát sinh thường xuyên.

Mọi thắc mắc quý khách vui lòng liên hệ Tư vấn Blue để được tư vẫn miễn phí.

Bài viết cùng chuyên mục